วงเสวนาสมาคมนักข่าวฯ ชี้ปม “หลวงปู่แสง”จุดเปลี่ยนสื่อต้องทบทวนตัวเอง
วันนี้ (18 พ.ค.2565) สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย จัดเสวนา “ถอดบทเรียนจริยธรรมสื่อ ทำงาน จัดฉาก ไสยศาสตร์ วงการสงฆ์” โดยมีผู้ร่วมเสวนา คือ นายพีรวัฒน์ โชติธรรมโม นายกสมาคมนักข่าววิทยุและโทรทัศน์ไทย น.ส.สุภิญญา กลางณรงค์ อดีต กสทช.และผู้ร่วมก่อตั้งโครงการ Cofact Thailand นายวุฒิชัย พุ่มสงวน ศูนย์อัยการคุ้มครองสิทธิเด็ก เยาวชน และสถาบันครอบครัว
นายพีรวัฒน์ กล่าวว่า คิดว่ากรณีที่เกิดขึ้นล่าสุดคือ หลวงปู่แสง ญาณวโร แม้ว่าดูว่าเป็นวิกฤตศรัทธาสื่อมวลชนมาก แต่ตนอยากให้เป็นจุดเปลี่ยนคือจุดที่เราจะได้หยุดทบทวนและมองเหตุการณ์ครั้งนี้ ไม่ใช่แค่ถอดบทเรียน แต่นำมาสู่การแก้ไขอย่างจริงจัง
ภาวะที่เกิดเวลานี้คือ การแข่งขันในอุตสาหกรรมสื่อ มีเหตุมีผลที่บอกว่า ทีวีดิจิทัลจะต้องแข่งขันกันตัวเลขค่านิยมหรือเรตติ้ง คือตัวกำหนดที่ทำให้องค์กรหรือกองบรรณาธิการของแต่ละสถานี จำเป็นต้องทำทุกวิถีทาง ที่จะทำให้รายการข่าวหรือสถานีมีเรตติ้ง เพื่อนำไปสู่การสร้างรายได้
ดังนั้นทุกครั้งที่มีเรื่องร้องเรียนเข้ามา ในองค์กรวิชาชีพ จะมีเสียงอีกมุมหนึ่งมาเสมอว่า มันเป็นสิ่งที่กองบรรณาธิการเจ็บปวด แต่เราจำเป็นเพราะว่า ต้องรักษาเรตติ้ง ไม่เช่นนั้นโอกาสในการสร้างรายได้จะได้รับผลกระทบ
นายพีรวัฒน์ กล่าวว่า อย่างไรก็ตามการแข่งขัน เดินมาถึงจุดที่เรียกว่า คุณทำมากกว่านี้ เรตติ้งก็ไม่เพิ่มมากกว่านี้ กลุ่มคนดูในช่วงไพร์มไทม์มีอยู่ 2 กลุ่ม คือกลุ่มที่ติดตามเรื่องบันเทิงดูละคร เกมโชว์ กับกลุ่มที่สนใจเนื้อหาสาระของรายการข่าว วัดค่านิยมในช่วงนี้ประมาณ 20 ล้านคน เมื่อก่อนร้อยละ 80 ไปอยู่ที่รายการบันเทิง อีกร้อยละ 20 อยู่ที่รายการข่าว
การแข่งขันที่รุนแรงทำให้สื่อเสียจุดยืน
ปัจจุบันนี้รายการข่าวตีตื้นขึ้นมาในระดับที่เรียกว่า เกือบทำเรตติ้งไล่หรือชนะละครหลายเรื่อง แต่เท่าที่ผมศึกษามาล่าสุด ไม่ว่าเราจะผลักดันอย่างไร ไม่ว่าเราจะสร้างคอนเทนต์ขนาดไหน เราก็ไม่ทะลุเพดานเรตติ้งที่มีอยู่แล้ว
ดังนั้นเมื่อไม่ทะลุเพดานเรตติ้ง รายการทีวีที่เป็นรายการข่าวดัง ๆ ตนพบว่า มีพื้นที่อยู่ที่ประมาณ 1.5-1.7 พีคอยู่ที่ 2.8 ยกเว้นมีเหตุการณ์สด เช่น กรณีถ้ำหลวง จะทะลุถึง 3 กว่าได้
เมื่อหันมาดูรายได้ก็พบว่า รายได้บนราคาโฆษณาต่อนาที ก็ไม่สามารถเพิ่มรายได้ต่อนาทีได้มากกว่านี้ จึงทำให้บางสถานีต้องมีข่าวช่วงหนึ่ง ช่วงสอง เพื่อเพิ่มนาทีการขายให้มีรายได้มากขึ้น ดังนั้นภาพรวมยังมีโอกาสที่จะสามารถทบทวนได้ว่าการแข่งขันแบบนี้มันคุ้มค่า สร้างรายได้ มากเพียงพอที่จะเสียจุดยืนสื่อหรือไม่
เคสที่เกิดขึ้นกับหลวงปู่แสง เห็นได้ชัดว่า กระแสโซเชียลมีเดีย หรือกระแสสังคม มีความไม่ยอมรับชัดเจนเกิดขึ้น และเมื่อสูญเสียตรงนี้ มันทำให้เห็นภาพว่า ถ้ายังคงอยู่อย่างนี้ต่อไป โอกาสที่จะทำให้เกิดการแข่งขัน หรือสิ่งที่คิดว่าจะสร้างเรตติ้งและรายได้มีโอกาสที่จะกระทบกระเทือน
กรณีข่าว “หลวงปู่แสง” ถ้ามีมาตรฐานดีเรื่องแบบนี้ไม่เกิด
ตนอยากจะมองภาพรวมว่า กระบวนการทำงานของสื่อที่อยู่ภายใต้เชิงพาณิชย์น่าจะถึงเวลาที่ต้องทบทวน สิ่งที่เกิดขึ้นภาพที่เราเห็นเป็นแค่ปลายเหตุ การแข่งขันที่รุนแรงทำให้การบริหารจัดการกองบรรณาธิการ รายการข่าว เนื้อหา ขาดความละเอียดอ่อน ขาดความรัดกุม ขาดการตรวจสอบ จึงทำให้เกิดเหตุการณ์นี้ขึ้นมา
เด็กคนเดียวไม่สามารถสร้างสิ่งเหล่านั้นได้ ถ้าเกิดเรามีมาตรฐานการควบคุมที่ดี สิ่งที่เกิดขึ้น ท่ามกลางการแข่งขันของรายการ จึงบีบคั้นให้ผู้ที่ทำงานต้องทำทุกทาง เพื่อให้ได้มาซึ่งคอนเทนต์
นอกจากนั้นมาตรฐานของผู้สื่อข่าว ยังเป็นเรื่องของตัวตนในโซเชียลมีเดีย เข้ามาเกี่ยวข้อง ทำให้การมีตัวตนต้องแสดงออกด้วยพฤติกรรมบางอย่าง เพราะคนที่ทำแบบนี้ได้รางวัล ได้รับการยอมรับและมีตัวตนในโซเชียลมีเดีย
นายพีรวัฒน์ กล่าวว่า ในทางกลับกันจะเห็นได้ว่า บวกกับลบอยู่ใกล้เคียงกันมาก เมื่อคุณพลาดมันลบแล้วก็ลงเหวทันที ถ้าเราทบทวนให้เห็นได้ว่า กระบวนการจัดการเนื้อหา กระบวนการสร้างตัวตนบนวิชาชีพสื่อ ใช้มาตรฐานปกติในการสร้างตัวตนบนโซเชียลมีเดียไม่ได้ ถึงเวลาที่ต้องมาคิดว่าเบ้าหลอม แม่พิมพ์ของคนที่จะทำให้คนที่จะก้าวเข้ามาสู่อาชีพผู้สื่อข่าว มองเห็นแล้วอยากเป็นตามนั้นเป็นรูปแบบไหน ทั้งนี้เราตั้งคำถามว่า จบที่ผู้สื่อข่าวแล้วจบจริงหรือไม่
สังคมกำลังตั้งคำถาม ว่าเกิดอะไรขึ้นกับนักข่าว และทีมที่ไปกับหมอปลา สามารถมีอำนาจในการตัดสินใจทำข่าวได้จริงหรือ ในฐานะที่ตนเคยผู้บริหารกองบรรณาธิการหลายแห่ง เป็นขั้นตอนปกติมาก ที่ก่อนจะส่งผู้สื่อข่าวลงพื้นที่ จะต้องมีการประชุมหารือกันว่าไปทำอะไร ข่าวอะไร ตัวละครเป็นใคร และมีประเด็นนี้จะเล่นแค่ไหน
กองบรรณาธิการปฏิเสธการรับรู้ไม่ได้ แต่ถ้าปฏิเสธว่าไม่รู้เลยว่า นักข่าวไปทำข่าวอะไร อันนี้หนักกว่ารู้ เพราะมีการเบิกรถ อุปกรณ์ เครื่องมืออะไรต่าง ๆ เป็นไปไม่ได้ที่จะไม่ขออนุญาตต้นสังกัดก่อน
สิ่งที่กองบรรณาธิการหลีกเลี่ยงไม่ได้ คือไม่รู้ว่านักข่าวไปทำอะไร แม้จะเป็นข่าว ว…
Read More